Per primer vegada na democracia, nos Presupuestos Xenerales del Estáu (PXE) hai una partida empobinada pa l'ALLA (Academia de la Llingua Asturiana) que lleva 40 años de compromisu col estudiu, estandarización y defensa del asturianu. Esti fechu inéditu ye pa valoralo como un avance na dimensión democrática estatal y un pasu hestóricu haza la igualdá de los idiomes d'España. La igualdá qu'aporta tres delles décades ye bienllegada, de toes toes.
Agora toca equiparar los fondos, yá que nel casu de les instituciones cimeres de les demás llingües non castellanes tienen un cero más que l'asturiana. Asina, la Real Academia Galega tien 311.380 euros, como l'Institut d'Estudis Catalans, mientres que dan 220.000 euros pa Euskaltzaindia. Toles trés instituciones lleven munchu tiempu de sofitu dende l'Estáu. Pero l'ALLA namái entama con 40.000 euros.
¿En qué criterios se basen? Si fuere'l de población de falantes hai un arcu grande. Dende los 9 millones de catalanofalantes, los 2 millones de gallegofalantes, los 70.000 euskaldunes y l'arcu astur qu'amuesa una variación de másimos nos estudios, que va dende los 200.000 asturfalantes nativos a los 650.000 asturfalantes incluindo los pasivos.
Nidiamente, si son otros los criterios, hai que decatase que l'alderique sobre la oficialidá del asturianu aporta dende'l Parlalmentu asturianu dica'l mesmu Congresu los Diputaos. Nesti espaciu son diez les formaciones polítiques que demanden la reconocencia de la diversidá llingüística y los drechos de los falantes de toles llingües, anque inda nun seyan oficiales onde se falen. Poro, esta decena de formaciones polítiques puxen poles reformes estatutaries pa la oficialidá de les llingües propies.
D'otra miente piden que l'Estáu furrule nes diferentes llingües dixebradamente del so allugamientu físicu. Ye dicir, que s'empleguen del mesmu mou que'l castellanu, nes Cortes, nos Tribunales incluindo'l Constitucional, Supremu y Audiencia Nacional, n'organismos como l'Axencia Tributaria o na Seguridá Social, mesmo que les empreses y entidaes públiques como RTVE.
Nun ye una quexa, sinón demandar la dignidá precisa pal asturianu. La so equiparación con toles consecuencies énte les demás llingües non castellanes del Estáu. D'este miente ye d'agradecer la enmienda nel Senáu de Compromís p'aumentar en 100.000 euros la partida pa l'ALLA, pa equiparala cola entidá valenciana homóloga, magar que refugada. Pídense tamién los mesmos drechos y deberes que tien el castellanu. Asina como'l so usu en toles instituciones. Pola pluralidá cultural del Estáu.
Y amás, nin más, nin menos qu'un pasu más pa que se cumpla l'artículu 3.2 de la Constitución española. Ye un pruyimientu avaláu por plataformes civiles como Iniciativa pol Asturianu. Que conciente del llabor que fai l'ALLA pola dignidá y revalorización de la llingua y la cultura asturiana, dende fai cuantayá, bien mercez una reconocimiento por parte del Prinicpáu, al traviés una de les Medayes d'Asturies pa l'ALLA. Y ya de xubise al podium, bien podría ser la d'oru.